خطاهائي
كه در اينجا مورد بررسي قرار مي گيرند مربوط به شناخت ما از دنياي پيرامون است كه
علم تجربي ناميده مي شود. ابتدا لازم است بدانيم كه نظر قرآن در مورد علوم تجربی چيست؟
در قرآن تاكيد فراواني بر اهميت و ارزش
تفكر, تعقل و علم شده است و همچنين در سنت نيز اين اهميت تكرار شده است. در اينجا
چند نمونه را ذكر مي كنيم:
-
قُلْ هلْ يستَوِي الَّذينَ
يعلَمونَ والَّذينَ لَا يعلَمونَ اإِنَّم يتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ (زمر9 )
-
ترجمه: بگو آيا كسانى كه مى دانند
و كسانى كه نمى دانند يكسانند تنها خردمندانند كه متوجه مي شوند.
- إِنَّ شَرَّ الدواب عند اللّه الص ْبم ال َّذكْم ال ينَ لاَ
يعقلُونَ ( انفال 22 (
-
ترجمه: قطعا بدترين جنبندگان نزد
خدا كران و لالانى اند كه تعقل نمي كنند .
- آل عمران: يإِنَّ ف خَلْقِ السماوات والأَرضِ واخْتلاَف
اللَّيلِ و لآالنَّهارِ يات لِّأُولي الألْبابِ ( 190 )
-
الَّذينَ يذْكُرُونَ اللّه قياما و
وقُعودا علَى جنُوبِهِم َويتَفَكَّرُون في خَلْقِ السماوات والأَرضِ ربنَا م
خَلَقْا ت هذا باطلاً سبحانَك عنَافَق ذَاب ( النَّارِ (191)
-
ترجمه: مسلما در آفرينش آسمانها و
زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز براى خردمندان نشانه هايى است (190)
-
همانان كه خدا را ايستاده و نشسته
و به پهلو آرميده ياد مى كنند و در آفرينش آسمانها و زمين فكر مي كنند. پروردگارا
اينها را بيهوده نيافريده اى منزهى تو پس ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار
(191(
-
قال النبي: من سلك طريقا يطلب به
علما سهل االله له طريقا الي الجنه (صحيح بخاري /1 27 )
- ترجمه: كسي كه راهي را در طلب علم طي كند خداوند راهي به
بهشت را برايش تسهيل ميكند
اما آيا منظور از علم ارزشمند در
اسلام, همه ي علوم است؟ خيرمنظور از اينهمه تاكيد بر علم, علم دين است و تعقل و
تفكر مورد نظر اسلام تعقل و تفكر در دين است براي اثبات اين امر شواهد بسياري وجود
دارد از جمله اول: اگر در كليه ي آياتي كه در آنان از علم, تفكر و تعقل يادشده دقت
كنيد همگي در زمينه ي ايمان و عمل به اسلام است. براي مثال به آيات زير توجه كنيد:
-
امن و قَانت آنَاء الليلِ ساجِدا وقَائما يحذَر الْاخرَةَ يرْجو رحمةَ
ربه قُلْ هل يستَوِي الَّذينَ يعلَمونَ والَّذينَ لَا يعلَمونَ اإِنَّم يتَذَكَّرُ
ْاولوا أَلْالبلابِ (زمر 9)
-
ترجمه: [آيا چنين ( كسى كافر) بهتر
است] يا آن كسى كه در طول شب در سجده و قيام [ اطاعت خدا] مى كند [و] از آخرت مى
ترسد و رحمت پروردگارش را اميد دارد بگو آيا كسانى كه مى دانند و كسانى كه نمى
دانند يكسانند تنها ( خردمندانند كه متذكر (متوجه) مي شوند.
منظور آيه كاملا واضح است يعني كسانيكه در طول شب به اطاعت خدا مشغولند,
علم دارند (يعلمون) و در مقابل كسانيكه عبادت نمي كنند علم ندارند ( يعلمونلا ) بنابراين
منظور از علم, علم به خدا و دين است .
