آيات قرآن در مورد جبر و اختيار متناقضند. آيات فراواني وجود
دارند كه حكايت از بي اختياري انسان (جبر) دارند و در مقابل هم آيات
ديگري نشانگر اختيار انسانند. در اين قسمت مثالهايي از ايندو دسته آيات
مي آوريم:
آيات جبر
- وربكيخْلُقُ ما يشَاء ويخْتَارما كَانَ لَهمالْخِيرَةُ سبحانَ اللَّهِ وتَعالَى عما
( يشْرِكُونَ (قصص 68
ترجمه: و پروردگار تو هر چه را بخواهد م ىآفريند و اختيار مي كند و آنان
(مردم) اختيارى ندارند منزه اس تخدا و از آنچه [با او] شريك مى گردانند
( برتر است ( 68
آيه ي فوق بصراحت انسان را فاقد اختيار مي داند
- قُل لَّن يصِيبنَا إِلاَّ ما كَتَب اللّهلَنَا هومولاَنَا وعلَى اللّهِ فَلْيتَوكَّلِ الْمؤْمِنُونَ
﴾ 51﴿توبه
ترجمه: بگو جز آنچه خدا براى ما مقرر داشته هرگز به ما نمى رسد او
( سرپرست ماست و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند ( 51
- ما أَصابمِن مصِيبةٍ فِي الْأَرضِ ولَا فِي أَنفُسِكُمإِلَّا فِي كِتَابٍ من قَبلِ أَن
نَّبرَأَها إِنَّ ذَلِكعلَى اللَّهِ يسِيرٌ ﴿ 22 حديد﴾ لِكَيلَا تَأْسوا علَى ما فَاتَكُم ولَا
﴾ تَفْرَحوا بِما آتَاكُم واللَّهلَا يحِب كُلَّ مخْتَالٍ فَخُورٍ ﴿حديد 23
ترجمه: هيچ مصيبتى نه در زمين و نه در نفسهاى شما نرسد مگر آنكه پيش
از آنكه آن را پديد آوريم در كتابى است اين بر خدا آسان است ( 22 ) تا بر
آنچه از دس تشما رفته اندوهگين نشويد و به آنچه به شما داده است
( شادمانى نكنيد و خدا هيچ خودپسند فخرفروشى را دوست ندارد ( 23
ايندو آيه تصريح در جبر دارند. چون مي گويد سرنوشت شما از قبل در
يك كتاب (كتابي كه در نزد خداست) نوشته شده و همانها به اجراء در مي
آيند بنابراين بشر و علل و عوامل ديگر هيچكاره اند و بهمين دليل بشر
نبايد در نعمت خوشحال شود و در سختي ناراحت. چون چه بخواهد و چه
نخواهد سرنوشت او تحقق مي يابد.
